خوانش تحلیلی نفثة‌المصدور بر مبنای تاریخ‌گرایی نو

author

  • محمود رنجبر گروه ادبیات،دانشکده ادبیات، دانشگاه گیلان،رشت، ایران
Abstract:

نفثة‌المصدور از مهم‌ترین کتاب‌های تاریخ ادبیات ایران است که مرز بین تاریخ و ادبیات را به هم نزدیک کرده است. نزدیکی تاریخ و ادبیات یکی از پایه‌های اساسی تاریخ‌گرایی نو به شمار می‌رود. در این رویکرد، تاریخ، به‌منزلة متن روایی، تفسیرها و تأویل‌های نهفته‌ای دارد که کمک می‌کند متن در محدودة انسداد و فروبستگی قطعیت برساخته نماند. شیوة زیدری نسوی در نگارش رنجنامة نفثة‌المصدور گفت‌وگویی بین کلیت متن و خرده‌روایت‌هایی است که به‌سبب غلبة گفتمانی قدرت و ساخت‌های فکری، به حاشیه رانده شده یا پوشیده مانده است. زیدری به‌سبب تربیت در فضای فکری اشعری و دستگاه دیوانی خوارزمشاهیان، برخی وجوه خرده‌روایت‌های تاریخی را در کتاب خود ذکر نکرده یا آنها را به حاشیه رانده است. این خرده‌روایت‌ها از خلال حذف‌ها، گزینش‌ها، دوگانه‌گویی، پوشیده‌گویی و لاپوشانی به شیوة تفسیر انتقادی تاریخ‌گرایی‌ نو بررسی شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد متن یادشده به‌شکلی پیچیده با شرایط اجتماعی و مادی دورانِ پیدایی خود ارتباط دارد. زیدری با بیان هرج و مرج پدیدآمده در دستگاه سلطان در رویارویی برخی اطرافیان بیان می‌دارد که حاکمان خُرد نواحی به دنبال برساخت قدرت و سرانجام جدال به شیوه‌های سرکوبگرانه و مسامحه‌آمیز برای «ارادة معطوف» به حقیقت خودند. در چنین شرایطی تنازع برای بقا از صدر حاکمیت تا مردم عادی با خیانت، «جانی به نانی» و «نفسی به فلسی» فروختن رواج می‌یابد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

خوانش حماسۀ نو در عاشقانه‌های مهدی اخوان‌ثالث

چکیده     اخوان‌ثالث شاعری است  که به حق لقب حماسه‌سرای نوپرداز در کنار شاعرانی چون شاملو و سیاوش کسرایی را به خود اختصاص داده است. زبان حماسی او خاصّ خودش می‌باشد که تلفیقی از حماسه کهنه و نو است و نشان از تسلّط او بر متون نظم و نثر قدیم و جدید دارد. در این مقاله آثار او در شش بخش «واژگان و ترکیب‌ها، ساختار، صحنه و فضاسازی، زینت‌ها، روحیه‌سازی و لحن و اسطوره» و شانزده قسمت «به‌گزینی واژگان و اصط...

full text

مبادی طرحی نو در خوانش عجایب‌نامه‌ها

موضوع این نوشتار، آن دسته از متون کهن هستند که آنها را با عنوان «عجایب‌نامه»‌ می‌شناسیم. این دسته متون که تاکنون کمتر بدان‌ها پرداخته شده است، در برخی پژوهش‌های ادبی، با استفاده از نظریۀ تزوتان تودوروف (نظریه‌پرداز ساختارگرای فرانسه‌زبان) دربارۀ ژانر فانتاستیک، بازخوانی و به‌عنوان ژانری ادبی که با برخی از مفاهیم نظریۀ تودوروف همخوانی دارد، معرفی شده‌اند، امّا این پ‍‍ژوهش‌ها دچار تناقض‌های روش‌شن...

full text

بازخوانش بینامتنی منظومة «جمشید و خورشید» سلمان ساوجی از منظر تاریخگرایی نو

در تاریخ ادبیات ایران، آثاری به مقتضیات فکری و فرهنگی زمانه آفریده شده‌اند که می‌تواند در رویکردی بازخوانشی ضمن اشاره به روانشناسی فردی و اجتماعی آن عصر، حلقه‌هایی از جریان‌شناسی ادبی در تکمیل خلأهای نگرش ساختاری باشند؛ منظومة «جمشید و خورشید» سلمان ساوجی(778ه.ق)، یکی از این آثار است که با وجود غفلت محققان؛ ظرفیتهایی قابل تأمل برای تأکید بر نگرش ساختاری و شبکه‌ای به آثار ادبی یک دوره دارد. این...

full text

تحلیلی نو از چیستی فلسفۀ تحلیلی

 فلسفۀ ­تحلیلی[i] (Analytic Philosophy)، به عنوان جنبش فلسفی غالب در دنیای معاصر انگلیسی­زبان، برخلاف رقیب خود، فلسفۀ ­قاره­ای، در بازشناسی هویت خویش دچار بحران عظیمی‌شده است. به­طوری­که فیلسوفان تحلیلی، امروزه بیش از آنکه در پی نیل به اهداف و مقاصد روش­شناختی جنبش تحلیلی باشند، درصدد فهم چیستی آن هستند. در مقالۀ حاضر ابتدا به بررسی و سنجش دقیق دیدگاه­های مطرح ­شده دربارۀ مسألۀ موردنظر پرداخته‌...

full text

خوانش متفاوت متون کلاسیک فارسی در پرتو تاریخ‌گرایی نو

در مطالعه و بررسی پژوهش‌های انجام شده در زمینة متون کلاسیک فارسی این مشکل به چشم می‌خورد که تعداد قابل توجّهی از پژوهش‌های انجام شده، فاقد نوآوری هستند و صرفاً به تکرار پژوهش‌های پیشین بسنده کرده‌اند. ریشة این مشکل را نه در متون کلاسیک فارسی، بلکه در کاربست تکراری رویکردهای قدیمی بر این متون باید جست. برای رفع این مشکل می‌توان از رویکردهای تازه‌تر نقد ادبی مانند «تاریخـگرایی نو»استفاده کرد. از آن...

full text

رویکردی نو درباره خوانش متون ادبی در دانشگاه

برای آموزش زبانهای خارجی که شامل آموزش زبان فرانسه به عنوان یک زبان خارجی نیز می‌شود، معلّم نیازمند یک قالب آموزشی مشخص و معین در حیطة یک روش تدریس کاربردی می‌باشد، او همچنین به کتاب‌های آموزشی نیاز دارد که بر اساس روش تدریس به کار گرفته تحریر شده‌اند. علاوه بر آن، استاد زبان خارجی باید بتواند بوسیلة یک سیستم آزمون گیری مناسب سطح یادگیری زبان آموزان را بسنجد که از یک طرف، در موازات با روش تدریس ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 4

pages  79- 93

publication date 2019-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023